Kaštele

Kaštele - miejscowość położona pomiędzy Trogirem a Splitem wzdłuż Zalewu Kasztelańskiego największego zalewu wybrzeża chorwackiego, do którego to zalewu prowadzi tylko wąski przesmyk między Splitem a wyspą, Ćiovo. Stąd woda w zalewie szczególnie od strony Kaszteli nie jest tak idealnie czysta. Najlepiej widać to początkiem czerwca, kiedy kwitną algi. Morze pokryte jest wtedy warstwą kwiatów z tych glonów. A, że w zalewie jest gorsz cyrkulacja wody, stąd te glony dłużej utrzymują się na powierzchni wody. Nie szkodzi to jednak w zupełności kąpiącym się ludziom. Kaštele to jeszcze do niedawna siedem odrębnych osad powstałych na przełomie XV i XVI w. Powstawały one wokół zamków warownych (kaszteli i stąd nazwa miejscowości), które budowano na przybrzeżnych wysepkach czy półwyspach chroniąc się w ten sposób przed najazdem Turków. I tak wymieniając je od strony Trogiru do Splitu powstały następujące Kasztele: Štafilić, Novi, Stari, Luksić, Kambelovać, Gomilica i Sučurac. Jak sama nazwa wskazuje najstarszy jest Kaštel Stari wybudowany w 1476 r przez trogirianina Koriolana Ćipiko – dalmatyńskiego humanistę. Bratanek Koriolana - Pavao Ćipiko nakazał wybudować w 1512 r. Kaštel Novi a patrycjusz trogirski Stjepan Štafileo w 1508 r. wybudował na wysepce i połączył mostem Kaštel Štafilić. Kaštel Luksić wybudowała znana trogirska rodzina Vitturi. Prace rozpoczęły się w 1487 r., ale gruntowemu przerobieniu został poddany w 1563 r. Dziś po kompleksowym odnowieniu w 2001 r. stanowi centrum kulturowe regionu mieszcząc w sobie Muzeum Kašteli, bibliotekę i inne instytucje kulturalne. Kaštel Kambelovać wybudowała splitska rodzina Cambi również sytuując go na wysepce ( 1478 r.) natomiast Sučurac to dzieło z 1392 roku arcybiskupa splitskigo Gualdo. W 1488 arcybiskup Averaldo znacząco zmienił budowlę, by ostateczny wygląd kasztel przyjęła za sprawą kolejnego arcybiskupa Zane w 1510 roku. Najpiękniejszy wg mnie jest Kaštel Gomilica. Wybudowany przez splitskie benedyktynki na wyspie Gomile po dzisiejszy dzień zachował swój charakter budowli obronnej w środku której usytuowano 30 budowli pozwalających miejscowej ludności w nich zamieszkać. Żeby dostać się do zamku warownego trzeba przejść przez piękny kamienny most, by dotrzeć do wrót, które kiedyś były podnoszone specjalnym mechanizmem. Charakterystyczną cechą kasztelańskich osad jest to, że każda z nich posiada swój kościół a każdy kościół ma wieżę – dzwonnicę i żadna z nich nie jest taka sama. Wszystkie się różnią. W Kaštel Štafilić znajduje się piękna, ogromna i stara maslina, czyli drzewo oliwne liczące, co jest nie do uwierzenia, około 1500 lat. I mało tego ta oliwka rodzi jeszcze owoce. Coś nieprawdopodobnego. Drzewa oliwne są długo żyjące. Do uprawy nie potrzebują zbytnio dobrej gleby, ale potrzebują dużo słońca. Oliwka pierwsze owoce wydaje dopiero po siedmiu latach, ale najlepsze są dopiero po dwudziestu. Dodam jeszcze tylko, by wszystkim uzmysłowić wielkość, że oliwka z Kašteli posiada system ukorzenienia o powierzchni około 100 m2. Byłem tam i widziałem ten niesamowity pomnik przyrody. Z Kaštelami jest jeszcze związana jeszcze jedna jakże piękna acz tragiczna historia, która rozegrała się w Luksiću. Miejscowa ludność mówi, że jest to „Romeo i Julia” w Kaštelanskim wydaniu. W XVII w. w Lukšiću mieszkały dwie szlacheckie rodziny Vitturih i Rušinićov nie bardzo żyjących w zgodzie ze sobą. Pochodzący z tej drugiej Miljenko zakochał się z wzajemnością w Dobrili pochodzącej z tej pierwszej rodziny. Spotykali się potajemnie wiedząc, że zgody na ślub nie dostaną. Rodzice się jednak dowiedzieli i Miljenko został wysłany do Wenecji a Dobrila dostała się pod opiekę swojej ciotki. Ojciec Dobrili na dodatek postanowił wydać córkę, wbrew jej woli, za starego szlachcica z Trogiru. Miljenko powiadomiony o tym fakcie wrócił w dniu ślubu do Kaśteli i siłą uniemożliwił zawarcie tego małżeństwa. Efekt – Dobrila została oddana do zakonu Św. Mikołaja w Trogirze, a Miljenko zamknięty został klasztorze na wyspie Visovać (wyspa z klasztorem na rzece Krka). Młodzi, tylko w sobie wiadomy sposób kontaktowali się ze sobą postanawiając pobrać się potajemnie na wyspie Visovać. Dobrila ucieka z zakonu i po wielu przygodach dociera do swojego ukochanego. Ojciec dowiedziawszy się o ucieczce córki, chcąc ją zmusić do powrotu symbolicznie godzi się z ojcem Miljenka jednocześnie zezwalając na ślub córki. Jednak w dniu ślubu po uroczystościach i przyjęciu weselnym ojciec Dobrili baron Radoslav zabija z pistoletu swojego zięcia. Dokonuje tej zbrodni na moście przed swoim pałacem. Po kilku miesiącach z rozpaczy smutku i żalu Dobrila rozchorowuje się i umiera. Jej ostatnim życzeniem było, by została pochowana ze swoim ukochanym Miljenko. Tak się też stało. Leżą pochowani razem w małym kościółku a na ich płycie nagrobnej widnieje napis: „Wieczny odpoczynek kochankom”. Jeżeli, będziecie tam kiedyś to idąc z Kaštel Stari do Kaštel Luksić po drodze natraficie po lewej stronie na ten malutki kościółek (po przeciwnej stronie jest kasztel rodziny Rušinić), w którym są pochowani zakochani w sobie Dobrila i Miljenko.